Warszawa zyskała nowy powód do dumy – przed głównym wejściem do Pałacu Kultury i Nauki znów stanęły zabytkowe latarnie, które przez dekady stanowiły integralny element krajobrazu Śródmieścia. Ich powrót to nie tylko symboliczny gest, ale też ważna część procesu przywracania przestrzeni publicznych ich historycznego charakteru.
Powrót kandelabrów – odnowione dziedzictwo
Latarnie, znane również jako kandelabry, zostały zdemontowane w 2023 roku w związku z przebudową placu przed PKiN. W tym samym czasie wpisano je do rejestru zabytków ruchomych województwa mazowieckiego, co potwierdziło ich wyjątkową wartość historyczną i artystyczną.
Po przeprowadzonej renowacji, 21 maja na swoje pierwotne miejsce wróciło osiem odnowionych latarni. Cztery z nich ustawiono w dokładnie tych samych lokalizacjach, co przed remontem – między Teatrem Dramatycznym a Teatrem Studio. Pozostałe cztery znalazły się nieco bliżej elewacji PKiN, aby lepiej wyeksponować detale architektoniczne i nie kolidować z nowym układem zieleni.
Architektoniczne perełki socrealizmu
Każda z latarni składa się z masywnej kamiennej kolumny zwieńczonej stylizowanym kapitelem oraz charakterystycznym zwieńczeniem z pięcioma kloszami świetlnymi. To przykład klasycznego detalu architektury socrealistycznej z lat 50. XX wieku, doskonale wpisujący się w monumentalną stylistykę Pałacu Kultury i Nauki.
Kandelabry nie tylko oświetlają przestrzeń – są również świadectwem epoki, w której powstawał PKiN, oraz staranności, z jaką projektowano miejską przestrzeń publiczną w tamtym czasie.
Plac Centralny – nowe oblicze historycznego miejsca
Odtworzenie latarni to część szerszego projektu przebudowy placu Defilad, realizowanego pod nazwą Plac Centralny. Przestrzeń, która przez lata była betonową pustynią, stopniowo przekształca się w zielony, przyjazny mieszkańcom i turystom obszar.
W ramach inwestycji nasadzono 102 drzewa, 600 krzewów i ponad 80 tysięcy roślin cebulkowych. Do tego zbudowano system ścieżek pieszych, trawniki i miejsca do odpoczynku. Nowa aranżacja nawiązuje do przedwojennej siatki ulic, nadając miejscu nie tylko funkcjonalność, ale i wartość kulturową.
Odtwarzanie pamięci miasta
W trakcie przebudowy natrafiono na relikty przedwojennej zabudowy – fragmenty fundamentów, ulice, podpiwniczenia dawnych kamienic. Zostały one częściowo wyeksponowane i oznaczone w przestrzeni jako elementy edukacyjne. Dzięki temu mieszkańcy mogą nie tylko odpocząć w zielonym otoczeniu, ale też poznać historię tego rejonu miasta.
Symboliczny powrót
Zabytkowe latarnie powracają do centrum Warszawy nie tylko jako element dekoracyjny, ale też jako znak ciągłości miejskiej tożsamości. Są materialnym śladem minionej epoki, który – dzięki renowacji – wciąż może pełnić swoją funkcję, nie tracąc przy tym na wartości historycznej.
To także dowód na to, że dziedzictwo można i warto pielęgnować, a współczesne podejście do projektowania przestrzeni publicznych może z powodzeniem łączyć nowoczesność z szacunkiem dla przeszłości.
Podsumowanie
Powrót zabytkowych latarni przed Pałac Kultury i Nauki to coś więcej niż tylko element rewitalizacji – to przywrócenie warszawiakom kawałka miejskiej tożsamości. Dzięki kompleksowym działaniom konserwatorskim i przemyślanemu projektowi urbanistycznemu Plac Centralny staje się miejscem, które opowiada historię, służy codzienności i wpisuje się w przyszłość nowoczesnej, świadomej Warszawy.
